دلایل عقلی - قسمت دوم

با بررسی قوانین اسلامی به این نتیجه می‌رسیم که اسلام سیستم قضایی کاملی دارد که به کوچک‌ترین جنایات تا بزرگ‌ترینِ آن‌ها رسیدگی می‌کند. این احکام محدود به زمانِ خاصی نیست و برای تأمینِ سعادت همۀ مسلمانان در نظر گرفته شده است؛ مثلاً احکام مربوط به قصاص یا حدود اسلامی و دیگر احکام قضایی اسلامی برای اجرا و تحقق کامل، نیازمند به دستگاه قضایی یکپارچه‌ای است.

وجود چنین دستگاهی جز با وجود حکومتی اسلامی و مقتدر ممکن نیست و فقط با وجود نظام اسلامی است که چنین دستگاهی مشروعیت پیدا می‌کند؛ پس قاعدتاً باید شخصی آگاه به تمام این موارد در رأس این نظام قرار گیرد تا بتواند تمام بخش‌های مختلف را به‌درستی هدایت کند.*1

1. ولایت فقیه ویژۀ جوانان، محمدرضا اکبری، انتشارات مسجد مقدس جمکران

 

- مهدویت و ولایت فقیه 5 - 
 

دلایل عقلی - قسمت اول

با توجه به روایات مختلفی که در خصوص مراجعه به فقیه واجد‌ شرایط از سوی اهل بیت به دست ما رسیده است، مسئلهٔ رجوع به فقیه جامع‌الشرایط در دوران غیبت برای ما اثبات می‌شود. اما باید ببینیم که این مسئله فقط از طریق روایات قابل استناد است یا از راه عقل نیز می‌توان به این موضوع رسید.

تمام احکام دین اسلام بر پایهٔ مبانی عقلی استوار است پس عقل حکم می‌کند که دین درمورد چگونگی اجرای این احکام نیز فکری کند و برای آن چاره‌ای بیندیشد، زیرا در غیر این صورت، وجود تمام این دستورات بی‌معنا خواهد بود. اسلام مجموعهٔ کاملی از قوانین و دستورات گوناگون در زمینه‌های مختلف زندگی انسان همچون قوانین قضایی و حکومتی است. اسلام همچنین احکامی دارد که اجرا شدن آن‌ها فقط منوط به این است که حاکمی در رأس کار باشد.

به همین علت، قطعا فردی باید مسئولیت اجرای این قوانین را به عهده داشته باشد. آن شخص همچنین باید آگاه به این احکام باشد تا بتواند به بهترین شکل آن‌ها را اجرا کند. پس ادارهٔ این امور فقط به دست اسلام‌شناسی کامل محقق خواهد شد.*

*ولایت‌فقیه ویژهٔ جوانان، محمدرضا اکبری، انتشارات مسجد مقدس جمکران

 

- مهدویت و ولایت فقیه 4 -

دلایل روایی

روایات مختلفی در مورد لزوم رجوع به فُقها در شرایط غیبت ذکر شده است که یکی از معتبرترینِ آن‌ها، روایت عمربن‌حنظله است. امام صادق در بخشی از این روایت، خطاب به عمربن‌حنظله فرموده‌اند: «...دقت کنید و کسی را که روایات [و علوم ما] را دارا است و نظر در حلال و حرام ما دارد [اهل فهم و استدلال است] و احکام اسلامی را می‌داند، او را داور قرار دهید؛ چراکه من او را حاکم قرار دادم...»*۱

در این روایت، امام، فقیهی را که دارای شرایطِ ذکر شده باشد؛ نه تنها به‌عنوان داور در امور قضایی، بلکه به‌عنوان حاکم معرفی می‌کنند. قطعاً حاکم کسی است که تمامی شئون حکومتی را دارا است. پس می‌شود به این نتیجه رسید که طبق کلام اهل بیت، مسلمانان در دوران غیبت وظیفه دارند به فقهایی که شرایط کامل را داشته باشند، مراجعه کنند و باید این افراد را به عنوان حاکم در امور قرار بدهند.*۲

 

1. وسائل‌الشیعه، ج۱۸، ص۹۹
2. کتابع‌البیع، امام‌خمینی، ج۲، ص۴۸۰

 

- مهدویت و ولایت فقیه 3 -

راه چاره

شاید اولین سؤالی که پس از غیبت امام مهدی برای هرکس پیش آمد، این باشد که چطور می‌توانیم در شرایط غیبت درحالی‌که از داشتن امام محروم هستیم به سعادت برسیم؟ آیا خدا ما را در این شرایط رها کرده و فکری برای آیندۀ انسان‌ها نکرده است؟

 

مشخص است قطعاً خدایی که انسان را از روز اول تنها نگذاشته، اکنون نیز او را بی‌سرپرست نمی‌گذارد بلکه در همین شرایط نیز برنامه‌ای برای انسان تنظیم کرده و این برنامه را از راه‌های مختلفی که یکی از آن‌ها، کلام خود اهل‌بیت است به مردم معرفی کرده است.

زمانی که اسحاق بن یعقوب در نامه‌ای خطاب به امام زمان از راهکاری برای حل سؤال‌های پیش آمده (در دوران غیبت) پرسید، امام در پاسخ فرمودند: «وَ اَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةِ فَارْجِعُوا فِیهَا اِلَى رُوَاةِ حَدِیثِنَا؛ فَاِنَّهُمْ حُجَّتِى عَلَیکُمْ وَ اَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَیهِمْ...؛ اما در رویداد‌ها به راویان احادیث ما رجوع کنید. همانا ایشان حجت من بر شما هستند و من حجت خداوند بر ایشانم...»*۱

امام در این روایت فرموده‌اند به راویان حدیث مراجعه کنید اما مشخص است که فقط راوی حدیث بودن ملاک نیست بلکه مقصود راویانی هستند که اهل فقاهت باشند زیرا کسی که صرفاً راوی حدیث بوده و شناختی از فقاهت در دین ندارد، قطعاً قابلیت اینکه مردم به او مراجعه کنند را نخواهد داشت.*۲

1. شیخ صدوق، کمال‌الدین و تمام‌النعمة، ج ۱، ص ۴۸۴
2. شرح چهل حدیث
 

- مهدویت و ولایت فقیه 2 -

گذر زمان

 

تابه‌حال به گذشته فکر کرده‌اید؟ به یاد دارید که وضعیت تکنولوژی، مثلاً گوشی‌های موبایل و سیستم‌های کامپیوتری، چطور بود؟ حالا آن شرایط را با اوضاع فعلی مقایسه کنید و ببینید در چه زمینه‌هایی پیشرفت داشته‌ایم؟ سؤال اینجاست که بشر با وجود این همه پیشرفت در زمینه‌های مختلف، چقدر توانسته به سمت انسانی بهتر شدن حرکت کند؟

چیزی که مشخص است این است که قطعاً بشر با وجود پیشرفت علمی، نتوانسته به سمت اهداف والای انسانی حرکت کند. سؤال این‌جاست که آیا ما در طول مسیر تاریخ، هیچ راهنمایی نداشته‌ایم؟ قطعاً جواب این سؤال منفی ا‌ست.

حقیقت این است که خداوند، پیامبران و ائمه را به‌عنوان راهنما در مسیر زندگی انسان‌ها قرار داده است و اگر مردم به آن‌ها رجوع می‌کردند، مسیر هدایت انسان‌ها قطعاً طور دیگری رقم می‌خورد.

اما غفلت و جهل ما باعث شد که تک‌به‌تک آن‌ها مظلوم واقع شوند، برای همین خداوند آخرین ذخیرۀ الهی را در پس پردۀ غیبت قرار داد و شرط آمدن و حضورش در میان مردم را رسیدن آن‌ها به لیاقت و شایستگی قرار داد.

 

آن‌چه در سلسله پست های مهدویت و ولایت فقیه به آن خواهیم پرداخت، شناخت وظیفۀ خودمان، در دوران غیبت است. تا بدانیم اکنون که از فیض امام معصوم محروم هستیم، چه کسی می‌تواند وظیفۀ هدایت و رهبری مردم را بر عهده داشته باشد؟ پس برای رسیدن به پاسخ این سؤال و سؤالات مهم دیگر، حتماً در این سلسله‌پیام‌ها همراه ما باشید.

 

- مهدویت و ولایت فقیه 1 -