بزرگان انقلاب ( حضرت آیت الله خامنه ای )
نقطه آغازین ورود سید علی خامنه‌ای به فعالیت‌های سیاسی و مبارزه با نظام سلطنتی پهلوی، دیدار او با سید مجتبی نواب صفوی (میرلوحی) در مشهد بوده است. آیت الله خامنه‌ای در بهمن ۱۳۴۱ش[۱۹] و نیز در ۱۳۴۲ش، واسطه انتقال پیام‌های امام خمینی و آیت الله میلانی بوده است.[۲۰]
آیت الله خامنه‌ای در سال ۱۳۴۲ش، در سفری به بیرجند سخنرانی‌هایی علیه حکومت وقت انجام داد[۲۱] و به همین دلیل در ۱۲ خرداد ۱۳۴۲ش/۷ محرم ۱۳۸۳ق دستگیر و در مشهد زندانی شد.[۲۲] پس از آزادی، آیت الله محمدهادی میلانی با او دیدار کرد.[۲۳] او از جمله روحانیونی بود که در ۱۱ دی ۱۳۴۲ش، تلگرامی به آیت الله سید محمود طالقانی، مهدی بازرگان و یدالله سحابی که به دلیل حمایت از امام خمینی زندانی شده بودند، فرستاد.[۲۴]
در همان زمان طلاب خراسانی حوزه علمیه قم با هدایت سید علی خامنه‌ای، در اعتراض به ادامه حصر امام خمینی، نامه‌ای به حسنعلی منصور، نخست وزیر وقت نوشته و منتشر کردند که از جمله آنها خود وی و ابوالقاسم خزعلی و محمد عبایی خراسانی بودند.[۲۵]
آیت الله خامنه‌ای در بهمن ۱۳۴۲ش، مقارن با رمضان ۱۳۸۰ق برای تبلیغ و تبیین مسائل نهضت اسلامی راهی زاهدان شد.[۲۶] سخنرانی‌های او در مساجد زاهدان باعث دستگیری و انتقال به زندان قزل قلعه شد[۲۷] که در ۱۴ اسفند ۱۳۴۲ش از زندان آزاد شد.[۲۸]
در پاییز ۱۳۴۳ش از قم به مشهد بازگشت.[۲۹]
منبع : ویکی شیعه
سید علی خامنه‌ای به همراه کسانی چون عبدالرحیم ربانی شیرازی، سید محمد بهشتی، علی فیض مشکینی، احمد آذری قمی، علی قدوسی، اکبر هاشمی رفسنجانی، سید محمد خامنه‌ای و محمدتقی مصباح یزدی[۳۰] اعضای «گروه یازده نفر» بودند که با هدف تقویت و اصلاح حوزه علمیه قم برای مبارزه با رژیم پهلوی شکل گرفت.
آیت الله خامنه‌ای مدتی در مسجد امیرالمومنین تهران به امامت جماعت پرداخت. در پی دستگیری و تبعید آیت الله سید حسن قمی در فروردین ۱۳۴۶ش که به دنبال سخنرانی ضد حکومت او در مسجد گوهرشاد صورت گرفت، آیت الله خامنه‌ای از آیت الله میلانی خواست به این اقدام اعتراض کند.[۳۱]
در ۱۴ فروردین ۱۳۴۶ش، در مراسم تشییع جنازه آیت الله شیخ مجتبی قزوینی دستگیر[۳۲] و در ۲۶ تیر همان سال آزاد شد.[۳۳] اندکی بعد در تهران به ملاقات زندانیان سیاسی رفت.[۳۴]
در پی وقوع زمین‌لرزه ویرانگر جنوب خراسان در ۹ شهریور ۱۳۴۷ش، عده‌ای از روحانیون خراسان به سرپرستی آیت الله خامنه‌ای با هدف امداد و ساماندهی کمک‌های مردمی به زلزله‌زدگان، عازم فردوس شدند. او در این مدت در مجالس و منابر و همچنین هیئت‌های مذهبی، به فعالیت سیاسی خود ادامه داد. این فعالیت‌ها باعث شد که به اقامتش در فردوس پایان داده شود.[۳۵]
او با آنکه تحت پیگرد بود، با برخی از روحانیون مبارز از جمله سید محمود طالقانی، سید محمدرضا سعیدی، محمدجواد باهنر، محمدرضا مهدوی کنی، مرتضی مطهری، اکبر هاشمی رفسنجانی و فضل الله محلاتی در مشهد و تهران ارتباط داشت و به رغم اقامت در مشهد در بسیاری از جلسات علما و روحانیون مبارز تهران حضور می‌یافت.[۳۶]
سید علی خامنه‌ای در ۱۳۴۸ش با هدف تبیین مباحث تأثیرگذار در روند مبارزه، به ایراد سخنرانی‌هایی در برخی مراکز فعال سیاسی اسلامی در تهران از جمله حسینیه ارشاد و مسجد الجواد تهران دعوت شد.[۳۷]
با درگذشت آیت الله سید محسن حکیم در خرداد ۱۳۴۹ش، آیت الله خامنه‌ای تلاش مضاعفی برای تحکیم مرجعیت امام خمینی به عنوان مرجع تقلید اعلم انجام داد. در ۲ مهر ۱۳۴۹ش دستگیر و مدتی در زندان لشکر خراسان در بازداشت به سر برد.
در مرداد ۱۳۵۰ به ساواک مشهد احضار و مدتی در زندان لشکر خراسان بازداشت شد تا فعالیتی در زمینه جشن‌های ۲۵۰۰ ساله نداشته باشد.[۳۸] پس از آزادی، و در همان سال دو بار دیگر نیز بازداشت شد و در بازداشت دوم به اتهام اقدام بر ضد امنیت داخلی به سه ماه حبس محکوم شد.[۳۹] وی پس از آزادی، فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی خود را گسترش داد. جلسات درس و تفسیر او در مدرسه میرزا جعفر و مسجد امام حسن و مسجد قبله و نیز در منزلش در مشهد ادامه داشت.
در آذر ۱۳۵۲ش محل اقامه نماز جماعت و جلسات تفسیر خود را به مسجد کرامت انتقال داد.[۴۰] پس از مدتی سازمان‌های امنیتی وقت مانع اقامه نماز جماعت در آن مسجد شدند.[۴۱]
در آبان ۱۳۵۳ش به دعوت آیت الله محمد مفتح در مسجد جاوید تهران به سخنرانی پرداخت. در دی ۱۳۵۳ش دستگیر و به زندان کمیته مشترک ضدخرابکاری در تهران منتقل شد.[۴۲] در این حبس، اجازه ملاقات نداشت و از وضعیت و محل حبس او اطلاعی به خانواده‌اش داده نشده بود.[۴۳]
او در ۲ شهریور ۱۳۵۴ش از زندان آزاد شد، اما تحت مراقبت مأموران امنیتی بود و اقامه نماز جماعت، سخنرانی، تدریس و جلسات تفسیر وی حتی در منزلش ممنوع شده بود[۴۴]اما او جلسات تفسیر و فعالیت‌های خود را به صورت مخفیانه پی گرفت.[۴۵]
به دنبال درگذشت علی شریعتی در ۲۹ خرداد ۱۳۵۶ش، آیت الله خامنه‌ای در بزرگداشت و مراسم ترحیم وی حضور یافت[۴۶] و در پی درگذشت سید مصطفی خمینی فرزند امام خمینی به همراه برخی از مبارزان انقلابی، مراسم ختمی در ۶ آبان در مسجد ملاهاشم برپا کردند.[۴۷]
او از سوی کمیسیون امنیت اجتماعی خراسان به سه سال تبعید در ایرانشهر محکوم شد[۴۸] و مأموران امنیتی در ۲۳ آذر ۱۳۵۶ش به منزلش یورش برده و او را دستگیر کردند و به ایرانشهر انتقال دادند. روز نهم مرداد ۱۳۵۷، ساواک زاهدان دستور داد که محل تبعید وی از ایرانشهر به جیرفت تغییر یابد.[۴۹]
